zaterdag 26 september
Beste lezers,
Om 4.00 uur werd het druk aan de Kerkstraat te Valburg. We hadden van te voren de buren gewaarschuwd dat er een stuk of zeven 4×4 auto’s enige rumoer konden veroorzaken en dat gebeurde ook. Iedereen was op tijd, aanhangers aankoppelen, checken én rijden maar…

Doorgaans is de eerste dag rustig, saai en er gebeurd meestal niet zoveel. Mis!!! Deze eerste dag zullen we niet snel vergeten.
We reden rond 8.00 uur in Duitsland en wilden ons opmaken voor de eerste stop. Er kwam een melding van achter het konvooi dat één wagen, de Nissan van Joan, rookte en vloeistof begon te verliezen. De auto op de vluchtstrook, de laatste wagen probeerde hulp te verlenen en het konvooi reed door tot de eerste parkeerplaats. Al snel kwamen er zorgelijke berichten. Nadat we onze aanhangwagen afgekoppeld hadden, zijn we teruggereden en hebben de kapotte combinatie snel van de snelweg afgesleept. Het bleek dat de koppakking stuk was. Dat is heeeel vervelend, natuurlijk voor Joan maar ook voor het konvooi want waar moet je met een trailer met hulpgoederen naar toe?

De oplossing was snel gevonden. Jan, een medewerker van het autobedrijf van Hans, heeft met de vrachtwagen een andere 4×4 wagen naar de ongevalsplaats gebracht en de kapotte Nissan weer mee teruggenomen.
Met een uur of vijf vertraging kwamen Joan en Rob tegen 24.00 uur ‘s-avonds in ons hotel in Zuid-Duitsland aan. Ons super hotel had buiten die ‘zwei große Biere ‘ nog een warme maaltijd voor de mannen klaar staan.
Dat was het? Nee…saai? Zeker niet!
Rond 11.00 uur vertelde Hans, rijder van de Toyota combinatie, dat hij plotseling wegens privé omstandigheden naar huis moest. We hebben laat nog een ticket kunnen regelen zodat hij vandaag bij zijn familie kan zijn. Bijzonder is dat hij er op stond dat wij zijn auto en aanhanger meenemen naar Bosnië om de goederen bij de mensen te kunnen afleveren. Super!
Nu is dus Sijtje, die normaal met een kleine Fort Ka over de wegen scheurt, de trotse bestuurster van een Toyota Landcruiser 100 ?
We vonden het heel naar dat wij vanmorgen vroeg om deze reden afscheid moesten nemen van Hans. We wensen hem en zijn familie heel veel sterkte!_____________________________________________________________________________________
Zondag 27 september
Hier zijn we weer.
Nadat we van Hans afscheid genomen hebben, zijn we verder gegaan richting Oostenrijk. We hadden het gevoel dat we weer bijzondere dingen zouden meemaken maar wisten niet wat…gelukkig.
Dat je af en toe een keer een bandje lek rijdt, is niet abnormaal. Maar…drie! lekke banden per stop is toch wel redelijk heftig. We hebben alle reserve wielen die we hadden, gebruikt en hopen dat het hier bij blijft.

Om een klein beetje efficiënt te willen rijden, moet je de pauzes kort en strak houden. Er is namelijk altijd wel weer iemand die nog even naar toilet moet…even een foto moet maken…even een kop koffie halen bij een ander…of zomaar even weg is. Als reisleiders wordt je daar soms knettergek van;) Maar als je dan blije gezichten ziet die sorry, sorry zeggen dan strijk je al snel over je hart.
In Oostenrijk stonden wij op een parkeerterrein en wilden nét wegrijden toen een passant met een veeeeel te grote caravan de auto van Stefan aantikte en door wilde rijden… Vijf, zes, zeven mensen zagen dit gebeuren en vlogen schreeuwend en gillend op die man af. Die was van dit kabaal zo onder de indruk dat hij op de rem stampte en uit de auto kwam. Goed, even discussie, dan schadeformulier invullen en dan met 30 minuten vertraging doorrijden.
Hoewel het niets met deze aanrijding te maken heeft, begon de auto van Stefan te roken op plekken waar dat niet normaal is. Een lekkende radiateur was daar de oorzaak van. Nee hé…niet weer een koppakking?! We hebben een noodreparatie kunnen verrichten, drie liter koelvloeistof bijgevuld en hij rijdt weer. Duimen dat dit goed blijft gaan.

Verder is het vandaag voorspoedig gegaan, dus eigenlijk zijn wij heel tevreden. Want dit ís de Bosnië reis!!
Vanavond hebben we met z’n alle in het hotel in Kroatië erg gezellig gegeten en gedronken. Het lijkt wel dat, hoe meer tegenslagen en problemen er komen, de groep steeds positiever en gemotiveerder wordt om het op te lossen. Erg leuk voor ons om dit zo te ervaren.
Morgen wordt het spannend, namelijk de dag van de “grenzen”.
_____________________________________________________________________________________
Maandag 29 september
Wat moeten we doen om de groep, die met ons mee is gegaan, het niet naar de zin te maken?
Wij weten het niet meer. We hebben van alles geprobeerd zoals:
Kapotte banden…auto’s die stuk gaan…afscheid nemen van Hans onze groepsgenoot… een caravan die de auto van Stefan te groot vond…vroeg opstaan…8.00 uur vertrekken wat toch 9.00 uur wordt…lange ritten zonder plaspauzes…en veel problemen aan de grens!
Niets lukt. Ze blijven lachen, vinden het vreselijk gezellig en als we Sijtje en Jacqueline vragen wat is het leukste wat je vandaag hebt beleefd, dan klinkt het eenstemmig, alles! De vrachtwagens op het douaneterrein, de papieren die niet goed waren etc. Je kunt ze onmogelijk het niet naar hun zin maken.
Tja…en wij dan…het was weer feest aan de grens. Wij vonden dat we de documenten prima voorelkaar hadden maar daar werd heel anders over gedacht. Wij wisten dat het invoeren van medische spullen lastig zou worden maar daar zat het probleem niet echt. De moeilijkheid is dat de regels zich steeds wijzigen en dat die door de uitvoerende ambtenaren totaal verschillend geïnterpreteerd worden. Bovendien durft men geen verantwoording te nemen. Dát hebben we vandaag meegemaakt.

We kwamen rond 13.30 uur Bosnië binnen rijden en staan nu nog steeds op het douaneterrein. Vier aanhangwagens zijn goedgekeurd en toegelaten. Over de andere drie aanhangwagens is nog erg veel discussie. Dat betekent dat we de plannen voor deze week compleet moeten wijzigen. De spullen die in de aanhangwagens zitten, hebben we nodig om de klussen te doen, dus wat de tijdsplanning betreft, lopen we uit. Een weekje langer blijven is helaas voor velen geen optie.
En als je dat in de vele “slecht nieuws” gesprekken, die we vandaag gehad hebben, verteld aan de groep dan zeggen ze: “Och ja, dit is Bosnië”.
Tot morgen
_____________________________________________________________________________________
Dinsdag 29 september
Hoe één gefrustreerde douaneambtenaar een transport kan tegenhouden… We zijn er achter! Dadelijk meer.
Eerst even iets anders, als je ‘s-avonds om 21.00 uur voor 14 mensen een hotel moet regelen in een stad waar maar één hotel is, dan moet je geluk hebben en zeker geen eisen stellen. Eisen hoefden we ook niet te stellen want de eigenaresse was wel bereidt om te vertellen waar lakens, kussens en dekens lagen maar enig initiatief om een bed op te maken, hebben we niet kunnen ontdekken. Maar goed, nood breekt wetten, en we kwamen er alleen maar om te slapen.

Om de groep wat rust te gunnen na het lange wachten, zijn wij ‘s-morgensvroeg naar de opslag van de douane gegaan. Daar was nog weinig positiefs te melden. De vier gesloten aanhangers waren klaar maar de open aanhangwagens mochten nog niet van het douaneterrein af. Buiten het lange wachten van de mensen kunnen we ook niets want al onze spullen die we nodig hebben, zitten in die aanhangers. Om wat te proberen zijn we met de mevrouw van het expeditiekantoor naar de grensovergang gereden. Als je dan de gesprekken probeert te volgen, merk je hoe sterk de hiërarchie is. De ambtenaren laten duidelijk voelen wie de macht heeft. Dat schoot dus niet echt op. De wagens moesten blijven staan. Dan maar op z’n Betuws proberen;) Wij het kantoor opgelopen, ons voorgesteld en in gebrekkig Engels contact gezocht met één van de zeven mensen die daar werken. Dat werd duidelijk niet op prijs gesteld. Toen we de folder van de stichting erbij pakte en hun aan de hand daarvan duidelijk maakte dat wij komen voor mensen in hun eigen land, brak het ijs een beetje en kwam er een overleg tot stand. Op een gegeven moment wilden ze eigenlijk best wel maar bleef het hangen op het feit dat ze niets durfden te ondernemen zonder toestemming van hun chef. En die bewuste chef was niet te bereiken en wilde ook niet bereikbaar zijn in verband met grote problemen op zijn werk…en dan stopt het hele systeem en moeten we wachten…wachten…en wachten…

Je kunt de groep, die popelt om aan het werk te gaan, niet nog een hele dag niets laten doen. Ze weten dat dit kan gebeuren, je hoort ze ook niet mopperen maar het motiveert hun zeker niet. Plan maken.
We hebben besloten om met de vrijgegeven aanhangers vast door te rijden naar Doboj, een rit van drie uur. Dan zijn de mensen bezig en zijn die spullen alvast onderweg. Voor het geval dat de douane de drie overgebleven aanhangers zou willen controleren én om de papieren te begeleiden, is besloten dat Jolande achter zou blijven. Rekening houdend met het feit dat het wel morgen zou kunnen worden, werd haar bagage (en haar tandenborstel) bij de douane achtergelaten. Ook kwamen we een sterke 4×4 tekort. Maar dan heeft elk nadeel ook zijn voordeel, want de stoere Toyota Landcruiser 100 van Hans konden we daarvoor gebruiken. In de loop van de middag kwam er een blij telefoontje, niet dat de Toyota zo lekker reed maar dat de papieren klaar waren. Hoe is dat nu mogelijk?
Rasim die een enorm netwerk heeft, is uren aan het bellen geweest. Uiteindelijk heeft hij de directeur van de douane in Noord-Bosnië gesproken en die gaf ogenblikkelijk de aanhangers vrij. Het vast houden van onze wagens had nooit mogen gebeuren. Ook de vraag die wij stelden: “Hebben wij bij het opmaken van de documenten fouten gemaakt?”, werd ontkennend beantwoord. Het was gewoon goed: “Jullie moeten het zeker niet anders doen”. Opgelucht en blij dat het gelukt is maar ook met een heel naar gevoel dat door deze oorzaak wij ruim een dag achter lopen.

We hebben daarna gezellig in het restaurant van ‘Emmaus’ een maaltijd aangeboden gekregen en zijn daarna doorgereden naar een hotel in Lukavac.
Na dit verslag gaan we de planning van morgen herzien en denken we: “een nieuwe dag, een nieuwe kans”.
_____________________________________________________________________________________
Woensdag 30 september
Eindelijk vrij?
Na een heerlijke nachtrust in het hotel in Lukavac, een goed ontbijt en daarna de briefing, zijn we naar het zieken- en verpleeghuis ‘Emmaus’ vertrokken. Rond 10.00 uur zouden de papieren klaar zijn. En daarom konden wij de vrijgekomen tijd invullen met een rondleiding. We waren onder de indruk van de aandacht en liefde die daar aan de mensen gegeven wordt. Ook hebben we het pas geopende kindertehuis bekeken wat er geweldig uitziet.

10.00 uur bellen: papieren niet klaar. Dan nog maar even koffiedrinken. 11.00 uur bellen: papieren niet klaar. Kortom 12.00 uur…13.00 uur…14.00 uur en om 15.00 uur waren de papieren pas klaar. We zijn dit jaar enorm door de douane tegengewerkt waardoor we ruim twee dagen, waarin we anders gewerkt zouden hebben, verloren. Dat is rampzalig voor het organiseren en het plannen in zo’n week.
Maar gelukkig, nu kunnen we aan de bak. Emmaus had voor een heerlijke maaltijd gezorgd. Daarna zijn we naar hun zieken- en verpleeghuis gegaan. De goederen moesten herladen worden om de juiste projecten in de juiste aanhangers te krijgen. Dat betekent dat vrijwel alle aanhangwagens leeggemaakt en opnieuw geladen moesten worden en dat er een grote hoeveelheid hulpgoederen bij Emmaus achterbleef. Dat is heel hard werken maar niemand hoorden je piepen. Eindelijk konden ze aan de slag.
Kees, Roel en Luuck zijn in Klokotnica gebleven en gingen het monteren van de tandartspraktijk voorbereiden. Tegen 20.00 uur, het was inmiddels kei donker, stonden de wagens weer geladen te wachten om naar Srebrenica toe te gaan. Hoewel wij wisten dat het laat zou worden, werd voor deze lange rit, die drie uur duurt, gekozen om niet nog meer achterstand in de planning te krijgen. Daar aangekomen had de hoteleigenaar nog een heerlijke maaltijd voor ons klaar staan.
_____________________________________________________________________________________
Donderdag 1 oktober
Je wil niet weten hoe snel de mensen het ontbijt op hadden. De groep wilde aan de slag. Als eerste zijn we naar het ziekenhuis in Srebrenica gegaan om te gaan inventariseren. Dirk Jan (eigenaar van een schildersbedrijf) werd wild enthousiast toen hij de kale muren van de behandelruimtes zag. Dit gaan we veranderen! Hij is met Gerrit Jan, Sijtje en Brigit snel aan de slag gegaan. We zijn met Rasim, die inmiddels gearriveerd was, doorgereden naar het ziekenhuis in Bratunac en hebben daar mensen blij kunnen maken met de vele medische spullen die we bij ons hadden. Toen hebben we hoog in de bergen het weesgezin opgezocht waar Jan, Jacqueline en Stefan meteen aan de slag konden. Nou ja…meteen aan de slag…? Het was nogal modderig boven en hoe sterk terreinwagens ook zijn met een zware kar erachter, lukt het niet altijd. Op enig moment hadden we twee terreinauto’s vastzitten en hebben vreselijk veel plezier beleefd aan slepen, duwen, trekken, glijden…kortom het was geweldig:)

Toen iedereen eindelijk los was, zijn we naar de gezinnen in Zvornik gereden. Daar zouden we spullen brengen en aan een doucheruimte gaan beginnen. De tijd was al krap maar het zou misschien kunnen lukken, ware het niet dat de enigste afvalteermachine, die in het hele gebied rondrijdt, net op de bergweg omhoog aan het asfalteren was. Tja… en dan stopt het. Je kunt plannen wat je wilt maar het houdt een keer op. Na lange tijd wachten hebben we veel goederen afgegeven en met de familie afgesproken dat de douche op kosten van onze stichting later klaargemaakt wordt. Er was gewoon géén tijd voor.
De tandartspraktijk schiet lekker op.
_____________________________________________________________________________________
Donderdag op vrijdagnacht:
Tja…dat was wat.
Wij wilden de medische goederen en met name de beademingsapparatuur persoonlijk afleveren in het ziekenhuis in Tuzla. Dit om de apparatuur goed over te dragen en de werking uit kunnen leggen. Bovendien wilden we met de directeur en zijn staf, Rasim en andere medewerkers, bespreken hoe we kunnen voorkomen dat we volgend jaar weer zo’n douanedrama meemaken. Dit bezoek stond donderdagmiddag op programma maar zoals we gewend zijn deze week, ging dat door allerlei factoren niet door.
Dus plan B uit de kast gehaald en besloten om vroeg op te staan en om 5.00 uur de lange rit naar Tuzla te beginnen. Als je ’s-Avonds een beetje vroeg naar bed gaat dan mag dat geen probleem zijnJ Echter het is Bosnië, we kregen een melding dat Joan en Rob verdwaald waren. Via de mobiel konden wij ze moeilijk bereiken, laat staan dat we een idee kregen waar ze zaten. We weten uit ervaring dat verdwalen in het donkere Bosnië met zijn slechte wegen geen pretje is. Dus, het eten maar even laten staan en op internet proberen te zoeken waar ze zouden kunnen zijn.
Daar kwamen we, ook met behulp van de hoteleigenaar, niet uit. We hadden een vermoeden in welke hoek ze zouden kunnen zitten. Dus, landkaarten, navigatiesysteem en een paar droge sneden brood mee , en op pad. We mochten de Dacia 4×4 van Jan, waar op dat moment geen aanhangwagen achter zat, lenen. “We denken over een uur of twee terug te zijn, tot straks”. Naar een uurtje rijden, konden we ze ongeveer traceren waar ze waren. En een half uurtje later hadden we ze gevonden. De aanhangwagen die achter de Ssangyong zat, was gelukkig leeg. Omdat we een eind uit de richting waren, gaf de landkaart en het navigatiesysteem een andere route aan die Hans jaren geleden wel eens gereden had. Links, rechts, links, links, rechts dan een brug over en dan een lange onverharde weg die in Srebrenica uit zou moeten komen. Uit zou moeten komen…ja!?
Dat de weg wat nat en smal was en dat we een boomstam van de weg moesten trekken, verbaasde ons niet echt. Het viel wel op dat het lang geleden was dat er op deze weg gereden is. Maar ja…als je alle vertrouwen in je navigatieapparatuur én in jezelf hebt, dan ga je gewoon door…toch? Een beetje modder is genieten, ook in een intens donker bos, maar als je op enig moment constateert dat de weg over een breedte van ruim 100 meter is weggespoeld dan stopt het! Met veel moeite hebben we de auto van Jan kunnen draaien maar dat was met de Musso én aanhangwagen een onbegonnen zaak.
De weg was veel te smal, aan één zijde een afgrond en het was veel te donker. Dan moet je beslissen de combinatie af te sluiten en te laten staan. Het eind van het liedje was dat wij terugrijdend naar ons hotel ook in die bergen verkeerd gereden zijn. De navigatie functioneerde niet en we kwamen om 2.00 uur in het hotel in Srebrenica aan.

Nu écht Vrijdag 2 oktober:
Om 7.30 uur zijn we in Tuzla in het ziekenhuis aangekomen. De ontvangst daar was hartverwarmend. Men was reuze blij met de mooie apparatuur en we hebben uitstekende gesprekken gehad. Na een korte rondleiding zijn we naar Srebrenica teruggereden.
Het schilderwerk in het ziekenhuis van Srebrenica is helemaal klaargekomen! Een geweldige prestatie van de schildersgroep Dirk Jan, Gerrit Jan, Sijtje, Brigit. Het medisch personeel van het ziekenhuis was dolblij met de opgeknapte behandelruimtes.
Stefan en Jan hebben zich die ochtend verdienstelijk gemaakt door de laatste aanhangwagen met hulpgoederen te gaan lossen in het magazijn van Rasim. Mooi…ook alle aanhangwagens zijn nu leeg.
Oh ja…er staat ook nog een Musso ergens hoog in de bergen. Die waren we haast vergeten… Dat was nou een leuke uitdaging voor twee jonge mannen die de hele week nergens anders over gesproken hebben als van Landrovers, Toyota’s en 4×4 banden. Die mannen hebben een prachtige dag gehad. Uiteindelijk de auto gevonden en via een prachtige off-road weg weer veilig teruggebracht. U begrijpt dat deze enthousiaste mannen, Dirk Jan en Gerrit Jan waren.
We merkten dat de groep, nu ze wat langer in Srebrenica waren, steeds geïnteresseerder werd naar de gebeurtenissen in 1995. Ik, Hans, vind het altijd heel bijzonder die dramatische jaren te mogen overbrengen naar mensen die oprecht geïnteresseerd zijn. Die belangstelling was oprecht aanwezig. Ook tijdens het daaropvolgende bezoek aan het “Memorial Center” in Potocari werd er aandachtig geluisterd naar datgene wat ik aan de groep mocht vertellen. In dat gebouw, een oude accufabriek, hebben de Nederlandse Dutchbat militairen een onmogelijke taak moeten uitvoeren.

Hoewel we de hele week gewend waren dat tijdsplanningen vast liepen, werd de druk nu toch wel erg hoog en zijn we aan de terugreis begonnen. Uiteraard wilde de groep de prachtige tandartspraktijk bewonderen. Dus zijn we via Klokotnica teruggereden. Daar werden we ontvangen door Roel, Kees, Luuck, de werkzame tandarts en zijn directeur. Het zag er fantastisch uit! Ook dit project konden we compleet werkend opleveren. Als dank voor het vele (voor)werk mochten we een prachtig schilderij ontvangen van de historische boogbrug uit Mostar. De symboliek van deze brug, het samenbrengen en verbinden van mensen, is dát wat onze stichting ook nastreeft.
Terugkijkend op deze turbulente week, met heel veel tegenslagen en problemen, zijn we toch dankbaar en tevreden omdat we mede door de inzet van deze bijzondere groep mensen, een fantastisch resultaat bereikt hebben.
Zaterdag 3 oktober:
In ons overnachtingshotel vlakbij de grens van Kroatië hebben we een prima nachtrust en ontbijt gehad. Van sommige aanhangwagens worden de zeilen afgehaald en de ploeg is weer klaar voor vertrek. De terugweg dreigde een landelijk toeristisch uitstapje te worden omdat wij anders reden dan de bedoeling was. Bosnië is een bijzonder mooi land maar als we zondagavond thuis willen komen, zullen we toch andere beslissingen moeten nemen. Rond 12.00 uur stonden we in de file te wachten bij de Bosnisch-Kroatische grens. Die grensovergang is midden in de stad en er is veel te weinig ruimte. Het is daar een drukte van jewelste. Souvenirverkopers proberen je de meest mogelijke spullen aan te smeren. Ook als je geïnteresseerd bent in goedkope Cd’s van grote artiesten dan is dit je kans. Naast de houten kramen met paprika’s, uien en komkommers staan smoezelige hokjes waar deze unieke producten verkocht worden. De daarop volgende snelweg in Kroatië is nog net zo saai en lang zoals die vroeger was. Het liep lekker door en tegen 15.00 uur passeerden we de grens naar Slovenië. Het doel is om ons overnachtingsadres van de heenweg in Duitsland vanavond te halen…en dat gaat ons natuurlijk lukken. En het is ons gelukt!
De laatste avond is waardevol en mooi. We luisteren en praten gezamelijk na over deze bijzondere reis.
Morgen het laatste stuk door Duitsland en dan morgen avond weer lekker thuis.
Jolande  Hans.